Giải phẫu chức năng bình thường của cột sống thắt lưng

Cột sống được chia thành 4 đoạn chức năng: cổ, ngực, thắt lưng và cùng cụt. Trong từng đoạn lại có nhiều đơn vị chức năng gọi là đoạn vận động. Đoạn vận động gồm: khoang gian đốt, đĩa đệm và hai nửa phần thân đốt sống  kế cận cùng phần mềm tương ứng. Cột sống thắt lưng có cùng cấu trúc chung của cột sống nhưng còn có những đặc điểm riêng:

1. Thân đốt sống

Chiều ngang rộng hơn chiều trước sau, mỏm ngang dài và mảnh, mỏm gai rộng và thô.

2. Đĩa đệm

Là phần cấu trúc không xương nằm trong khoang gian đốt, gồm ba phần; mâm sụn, vòng sợi và nhân nhầy. Có 4 đĩa đệm và hai đĩa chuyển tiếp nhưng chiếm 33% chiều dài của đĩa đệm cột sống. Kích thước to dần từ trên xuống, chiều cao phía trước lớn hơn chiều cao phía sau nên ở bình diện đứng dọc nó có hình thang, làm cho cột sống thắt lưng có độ cong ưỡn ra trước.  Chức năng của đĩa đệm là tạo hình dáng cho cột sống và hấp thu, phân tán, dẫn truyền làm giảm các chấn trọng tải dọc theo trục cột sống.

• Nhân nhầy nằm ở khoảng nối giữa 1/3 giữa và 1/3 sau của đĩa đệm, chức năng chính là hấp thu và phân tán lực trọng tải. Khi chuyển động nó chuyển dồn lệch về phía đối diện với chiều chuyển động. Vì vậy thoát vị thường ra sau.
• Vòng sợi đoạn cột sống thắt lưng được cấu tạo bởi ít sợi mảnh nên mỏng hơn chỗ khác, đây là điểm yếu nhất của vòng sợi dex bị thoát vị gây phá vỡ ra sau bên.
• Áp lực nội đĩa: đoạn cột sống thắt lưng phải chịu trọng tải từ trên xuống, áp lực này tăng lên nhiều lần khi tư thế cột sống không nằm trên trục sinh lý của nó.

3. Lỗ liên đốt

Nằm ngang với mức đĩa đệm, trong lỗ liên đốt có dây thần kinh sống chạy qua nên đĩa đệm và dây thần kinh sống rất gần nhau.  Khi lồi hoặc thoát vị đĩa đệm về phía bên sẽ chèn vào lỗ liên đốt, chèn ép vào dây thần kinh sống rất gây đau.

4. Hệ thống dây chằng

• Dây chằng dọc trước: phủ mặt trước thân đốt sống và phần bụng của vòng sợi đĩa đệm, để cố định các chân đốt sống với nhau.
• Dây chằng dọc sau: phủ phần sau của vòng sợi đĩa đệm, khi tới cột sống thắt lưng nó chỉ còn là một dải nhỏ, không phủ kín giới hạn sau của đĩa đệm nên phần sau bên được tự do dễ bị thoát vị
• Dây chằng vàng: phủ phía sau ống sống, có tính đàn hồi cao. Sự phì đại của dây chằng vàng cũng gây nên đau rễ thắt lưng cùng, dễ nhầm với thoát vị đĩa đệm.
• Dây chằng liên gai: liên kết các mỏm gai với nhau.
• Dây chằng bao khớp: bao quanh khớp của hai đốt sống kế cận.